Έως το 1970 περίπου είχε ολοκληρωθεί η συγχώνευση των Σαρακατσάνων σε όλους τους τομείς του υπόλοιπου Ελληνισμού. Αυτό όμως το αναπόφευκτο γεγονός είχε ως συνέπεια να αρχίσει να αποξενώνει τη νέα γενιά από τις παραδόσεις της και σύντομα θα χανόταν ο δεσμός τους με το παρελθόν. Τότε, λοιπόν, βρέθηκαν κάποιοι Σαρακατσάνοι, που πόνεσαν και ανησύχησαν για τη φθορά που άρχισε και δημιούργησαν τα Πολιτιστικά Σωματεία, με σκοπό να διατηρήσουν ανόθευτους τους παραδοσιακούς Σαρακατσάνικους χορούς και τα τραγούδια και να συνεχίσουν να χορεύονται με αυθεντικές φορεσιές.
Έχω την τύχη να είμαι από τη γενιά της μεταβατικής περιόδου και έτσι γνώρισα και έμαθα τους χορούς μας με την αυθεντική τους μορφή μέσα από το περιβάλλον πού μεγάλωσα, διότι συνέχιζε να τους διατηρεί για πολλά ακόμη χρόνια. Ο χορός είναι αυτός πού περισσότερο με συγκινούσε και με εκτόνωνε στις στιγμές της ψυχαγωγίας. Γι' αυτό σε κάθε ευκαιρία γλεντιών φρόντιζα να πιάνομαι στο χορό με τους γλεντζέδες χορευτές και να προταθώ να τους μιμηθώ στις χορευτικές τους κινήσεις. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα σχετικά σύντομα να μάθω τους χορούς και σιγά-σιγά με τα χρόνια να γίνουν αναπόσπαστο στοιχείο της προσωπικότητας μου. Τη γνώση μου αυτή και την εμπειρία πού απέκτησα από τους παλαιότερους Σαρακατσάνους τη μετέφερα και τη δίδαξα, αγνή και αυθεντική, σε πάρα πολλά παιδιά της νεότερης γενιάς των Σαρακατσάνων, μέσα από το χορευτικό τμήμα πού διατηρεί το Λαογραφικό Μουσείο.
H αυθεντικότητα των χορών μας αναγνωρίστηκε από πολλούς πολιτιστικούς φορείς της χώρας μας. Η σπουδαιότερη όμως κατ' εμέ αναγνώριση είναι αυτή πού μας έγινε από το θέατρο "Δόρας Στράτου", πού για μια δεκαετία μας έδινε την ευκαιρία τα καλοκαίρια να παρουσιάζουμε τους χορούς μας στου Φιλοπάππου στην Αθήνα.
"Ο χορός εκφράζει τα συναισθήματα του ανθρώπου που εσωτερικά του κυριαρχούν και με τη ρυθμική κίνηση του κορμιού του εκδηλώνονται για να εκτονωθούν".
Σύμφωνα με το νόημα του ορισμού τι είναι ο χορός, καταλαβαίνουμε αμέσως πώς οι χοροί των Σαρακατσάνων εκφράζουν την τόλμη, τη λεβεντιά και την ορμητικότητα πού ανέπτυξαν οι κλέφτες αγωνιστές στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τους χορούς αυτούς τους ονομάζουμε κλέφτικους. Έχουμε όμως και τους κοινωνικούς χορούς, πού με τις λικνιστές κινήσεις τονίζουν τη γυναικεία ομορφιά και χάρη. Αυτοί οι χοροί χορεύονται σε συγκεκριμένα κοινωνικά γεγονότα, όπως αυτό του γάμου, πού είναι η σπουδαιότερη κοινωνική εκδήλωση, κυρίως από τις γυναίκες. Είναι σιγανοί κι ανάλαφροι και φανερώνουν μια αρχοντιά και υπερηφάνεια.
Ακόμη, χορεύουν και χορούς με πανελλήνιο χαρακτήρα, που ο ρυθμός και ο σχηματισμός τους ξεκινά από την αρχαία Ελλάδα (στοιχεία πού πήρα από τη συγκριτική μελέτη της Δόρας Στράτου.
Όλοι οι χοροί των Σαρακατσάνων χορεύονται πάντα με τραγούδι, πού το περιεχόμενο του αναφέρεται σε κάποιο κλέφτικο ή κοινωνικό γεγονός. Γι' αυτό, όταν τους χόρευαν, ένιωθαν μεγάλη συναισθηματική φόρτιση.
Οι περισσότεροι από τους Ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς έχουν τις ρίζες τους σε πολύ παλιά πρότυπα. Είναι φυσικό και οι Σαρακατσάνικοι χοροί να έχουν θέση σ' αυτή την εκτίμηση. Μας δίνεται το δικαίωμα αυτό να το πιστεύουμε για διάφορους λόγους. Μια πολύ σοβαρή ένδειξη έχουμε από πολλές χορευτικές παραστάσεις πού υπάρχουν πάνω σε αρχαία αγγεία της κλασικής ελληνικής περιόδου και συμπίπτουν με τη μορφή που έχουν οι σύγχρονοι παραδοσιακοί μας χοροί. Αλλα και τοιχογραφίες που υπάρχουν σε μοναστήρια Βυζαντινής περιόδου έχουν όμοια στοιχεία με τους χορούς μιας. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι η παράδοση ενός λάου είναι ο ζωντανός δεσμός του παρόντος με το παρελθόν.
Τελευταία άφησα την αναφορά μου στον φλάμπουρα (είναι η συνέχεια του Βυζαντινού λαβάρου, για να τονίσω τη σπουδαιότητα του ρόλου που έπαιξε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τότε που απαγορευόταν από τους κατακτητές κάθε σύμβολο, που να δηλώνει την εθνικότητα των Ελλήνων.
Οι Σαρακατσάνοι ως έθιμο του γάμου καθιέρωσαν την κατασκευή του φλάμπουρα, με ιδιαίτερη ιεροτελεστία (με χορούς και ειδικά τραγούδια) και στη συνέχεια τον έστηναν στο καλύβι που γινόταν ο γάμος, για να φανερώνει και να τονώνει στους συγγενείς και φίλους το θρησκευτικό και εθνικό φρόνιμα. Με τον φλάμπουρα, λοιπόν, ξεκινούσε ο γάμος και το γλέντι, κρατώντας τον ο κάθε πρωτοχορευτής ψηλά να προηγείται του χορού και να αλλάζει συνεχώς χέρια, διότι όλοι ήθελαν να χορέψουν και να προβληθούν μ' αυτόν, γιατί έτσι ένιωθαν να γεμίζει η ψυχή τους Ελληνική περηφάνια. Τούτο το έθιμο το κράτησαν οι Σαρακατσάνοι και μετά την απελευθέρωση έως τις μέρες μας. Γι' αυτό και το χορευτικό μας συγκρότημα πάντα παρουσιάζεται με τον πρωτοχορευτή να κρατά ψηλά τον φλάμπουρα, που φέρει στην κορυφή του το Σταυρό και στο πανί τα χρώματα της Ελληνικής σημαίας.
Οι χοροί, τους οποίους διατήρησαν μέχρι σήμερα οι Σαρακατσάνοι είναι:
1. Συρτός - Αρχαιοελληνικός χορός, τον οποίο ό Όμηρος περιγράφει στα έπη του και τον αναφέρει ως "όρμο". Μορφή του είναι ό Συρτός αργός, σε αργότερο ρυθμό.
2. Κάτσα - Κλέφτικος χορός, τον όποιο διατήρησαν ανόθευτο μέχρι σήμερα οι Σαρακατσάνοι και συμβολίζει την ανυπότακτη ψυχή και περηφάνια των κλεφτών στους αγώνες κατά των κατακτητών.
3. Καλτσάδικος - Κλέφτικος χορός, πού και αυτός εκφράζει τα συναισθήματα των αγωνιστών στην περίοδο του αγώνα.
4. Νυφιάτικος - Χορός της αγάπης, στον οποίο εκφράζεται η γυναικεία χάρη με λικνιστές κινήσεις.
5. Ζωναράδικος - Αργός ανάλαφρος χορός, πού το χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι το πιάσιμο από τα ζωνάρια των χορευτών. Η μορφή αυτού του χορού υπάρχει σε αρχαίες χορευτικές παραστάσεις, καθώς και σε βυζαντινές.
6. Πιπέρι - Χορός πού χορεύεται σε πάρα πολλές περιοχές της Ελλάδος. Πέρα από το σατιρικό χαρακτήρα πού έχει, συμβολίζει και τον ξεσηκωμό των παλικαριών κατά του Τούρκου κατακτητή. Ένας τέτοιος χορός δεν θα μπορούσε να μη χορεύεται και από τους Σαρακατσάνους μετά από γλέντι και χαρά.
7. Κτσάδικος - Κλέφτικος χορός, πού με το συγκεκριμένο τραγούδι συμβολίζει την τιμή και την πίστη προς το πρόσωπο του Καπετάνιου πού σκοτώθηκε στον αγώνα για τη λευτεριά της Πατρίδας.
8. Σταυρωτός - Κλέφτικος χορός, πού εκφράζει και συμβολίζει την αλληλεγγύη πού έδειχναν μεταξύ τους οι κλέφτες στον αγώνα για λευτεριά, δίνοντας όρκο στο σύμβολο της πίστεως του σταυρού πού σχημάτιζαν με τα χέρια στις χορευτικές κινήσεις.
9. Τσάμικος - Κλέφτικος χορός. Είναι ό νικητήριος παιάνας. Χορευόταν σ' όλες τις στιγμές του αγώνα. Εκφράζει τη χαρά, τον ενθουσιασμό και την έξαρση της νίκης.
10. Τσάμικος γυναικείος - και η Σαρακατσάνα γυναίκα, νιώθοντας και αυτή την ανάγκη να προσφέρει στον αγώνα για λευτεριά, εκφράζει το συναίσθημα αυτής της περηφάνιας μ' αυτόν το χορό, με κινήσεις πού τονίζουν και τη γυναικεία ομορφιά και χάρη.
11. Στά τρία - Χορός αργός και πολύ απλός στη χορογραφία του. Χορεύεται με πάρα πολλά τραγούδια, συνήθως της αγάπης, κυρίως από τις γυναίκες στις διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις. Ό ίδιος ρυθμός συνηθίζεται να χορεύεται και στην Ήπειρο.
12. Μενούσης - Χορός της Ηπείρου, ελαφρά ζωηρός. Χορεύεται μόνο με το συγκεκριμένο τραγούδι, από το όποιο και έχει πάρει την ονομασία του.
...συνεχίζεται
0 κομεντς:
Δημοσίευση σχολίου